Philips Willem – De verloren zoon van Willem van Oranje. P.J. Schipperus.

Voor er aandacht aan Philips Willem geschonken wordt schets de schrijver een beeld van de Nassause familieachtergrond, waarbij begrijpelijker wijs veel aandacht uitgaat naar Willem van Oranje de vader van Philips Willem. Willem van Oranje, een trouw dienaar van Philips II, kan steeds moeilijker voldoen aan de eisen die Philips II stelt. Philips houdt zich niet aan zijn beloften, en is alleen bezig met de verdediging van het katholieke geloof en de bestrijding van de ketterij, en dat vaak op wrede wijze.

Philips heeft een hekel aan de mondige Nederlanders, een hekel die langzamerhand wederzijds wordt. De Lage Landen worden vanuit Spanje bestuurd, de Staten-Generaal worden gepasseerd. De edelen hebben het gevoel dat ze voor spek en bonen meepraten.

Philips stuurt de hertog van Alva naar de Nederlanden om orde op zaken te stellen. Zowel Alva als Paus Pius IV zijn niet te spreken over Willem van Oranje.

Een bijzonder feit dat door Schipperus beschreven wordt is dat de paus in 1563 besloten had de prins van Oranje zijn prinsdom te ontnemen. Landvoogdes Margaretha van Parma, een zus van Philips II, weet dit te voorkomen. Stel je voor dat Willem niet langer de titel Van Oranje had kunnen voeren, wat zou dan de kleur van de voetbalshirts van het nationaal elftal geweest zijn?

Blz. 85. Philips II is opportunistisch en dat komt naar voren als blijkt dat hij over een ontmoeting verschillende brieven schrijft, in de Spaanstalige brief aan de landvoogdes Margaretha van Parma staan andere conclusiers als in de Franstalige brief die de graaf van Egmond had gekregen. De brieven van de koning waren met elkaar in strijd. Dit deed Philips vaker en daaruit vloeide veel misverstanden en ongemakken voort.

In 1558 overlijdt Anna van Buren, vrouw van Willem van Oranje, moeder van Philips Willem. De eerste dochter van Willem van Oranje en Anna van Buren was kort na haar tweede verjaardag overleden. De prins trouwde hierna met Anna van Saksen. Met haar krijgt hij 5 kinderen waarvan er 2 vroeg overlijden, de eerste, dochter Anna, vrijwel direct na de geboorte, de derde, Maurits wordt net geen 2. De andere kinderen zijn Anna, Maurits en Emilia. Zo heeft de prins in zijn jonge leven al drie kinderen en een echtgenote verloren.

De schrijver weet met veel details een duidelijk beeld te schetsen van de situatie die leidde tot de opstand. Er wordt veel uit brieven geciteerd, informatie uit de eerste hand. Opvallend is het grote aantal verzoeken dat Margaretha haar broer doet om naar de Nederlanden te komen, steeds dringt zij aan, Philips belooft herhaalde keren snel te komen, maar heeft steeds eenexcuus en komt uiteindelijk helemaal niet.

We krijgen een overzicht van deze tijd, bijna van dag tot dag. Heel interessant en verhelderend.

Duidelijk wordt dat Philips II stukje bij beetje alle mogelijkheden tot verzoening afkeurt. Prins Willem van Oranje kan zijn vorst op een gegeven moment niet meer gehoorzamen. Als Willem van Oranje doorheeft wat er staat te gebeuren vertrekt hij met een groot gevolg uit Breda en reist af naar de Dillenburg. De edelen die vertrouwen op de beloften van Philips II en Alva komen bedrogen uit, velen worden gedood.

Op 18 december 1657 geeft koning Philips II opdracht aan Alva om de veertienjarige Philips Willem, oudste zoon van Willem van Oranje, te ontvoeren. Ondanks de immuniteit van de Universitet Leuven wordt Philips Willem daar in februari 1568 weggehaald en naar Spanje gebracht. Philipds II hield zich alleen aan afspraken en beloften als het hem uitkwam. Zo raakte Willem Van Oranje nog een kind kwijt, vader en zoon zouden elkaar nooit meer terugzien. Het is raadselachtig waar Willem van Oranje de kracht vandaan haalde om onder zulke tegenslagen door te gaan.

Dan schrijft Schipperus op bladzijde 214 iets waar ik het roerend mee eens ben: ‘Dan vernemen we eindelijk weer iets over Philips Willem.’ Schipperus bedoelt het niet zo als ik het lees want het verbaast mij dat in een biografie de hoofdpersoon nauwelijks ter sprake komt. Het boek is tot dit moment, en ook verder, erg boeiend en zeer grondig gedocumenteeerd, maar Philips Willem speelt een minimale rol.

Vervolgens gaat het verhaal verder met bekende feiten, die goed onderbouwd worden, ook al ben je aardig thuis in deze materie dan nog is het boek bijzonder lezenswaardig. De Unie van Utrecht, de ban op Willem van Oranje, de akte van Verlating – heel belangrijk, het overlijden van zijn derde vrouw, het huwelijk met Louise de Collingy, de moord op de prins, Maurits, Frederik Hendrik, het komt allemaal ter sprake.

In 1595 tekent Philips II het besluit tot vrijlating van Philips Willem. Vanaf dat moment, blz. 334, komt de hoofdpersoon van deze biografie meer naar voren.

Erg mooi vind ik dat Philips Willem in het prinsdom Orange gelijkheid tussen katholiek en protestant invoert, ondanks alle indoctrinatie is hij een zoon van zijn vader.

Veel tijd gaat op aan de verdeling van de erfenis van Willem van Oranje tussen zijn zoons Philip Willem, Maurits en Frederik Hendrik. Schipperus weet over de late jaren van Philip Willem nog aardig wat informatie op te diepen.

Ik heb een dubbel gevoel bij dit boek, het is een goed geschreven bijzonder informatief boek, maar om het de biografie van Philips Willem te noemen is mijns inziens vreemd gezien het feit dat van de 426 bladzijden maar een heel klein deel over Phiips Willem gaat. Met de informatie uit dit boek zou een biografie over Philips Willem uitmondde in een dun boek, maar als er niet meer te vinden is lijkt me dat geen enkel punt.

Schipperus is duidelijk van zijn onderwerp gaan houden en hij besluit het boek met een oproep, ‘een dure historische plicht’, de herinnering aan Philips Willem van Oranje levend te houden, dit omdat hij onder de grootste beproevingen en teleurstellingen de rug recht heeft weten te houden.

Philips Willem heeft een zwaar leven gehad, maar een standbeeld lijkt mij niet nodig, er zijn mensen uit die tijd die er eerder voor in aanmerking komen.

Dit boek kwam uit in 2018 en was het resultaat van 12 jaar materiaal verzamelen, ordenen en schrijven. Op 10 december van dat jaar overleed de schrijver.