De Nederlandse Rattenlijn – Jochem Botman

Het zinken van de trots van de Kriegsmarine de ‘Graf Spee’, luidde onbedoeld het begin, van een grootschalig ondergronds netwerk in, gespecialiseerd in mensensmokkel. Nadat zij onklaar gemaakt was voor de kust van Argentinië, wilde de Duitsers graag haar ervaring bemanning terug, om te kunnen herinzetten in de oorlogsmachine. Onder de neus van de geallieerde grootmachten, kwam er een verbinding tussen Argentinië en Duitsland. Met valse paspoorten, frauduleuze beambten en fascistische voorstanders werd de groepering “De vijfde colonne” opgericht. Via havens in London, Italië en Spanje kwamen de Nazi zeemannen weer veilig op Duits grondgebied.

Enkele jaren later pakten donkere wolken zich samen boven het Nazirijk. Nog voordat de oorlog gestreden was, maakte de fascisten al plannen om te verdwijnen en eventuele sancties te ontlopen. Voor velen was Zuid-Amerika het beloofde land en ‘toevallig’ waren landen als het ‘neutrale’ Argentinië, Bolivia en Colombia maar wat blij met de technische en bestuurlijke vaardigheden die deze oorlogsmisdadigers meebrachten. 

Sommige fascisten wilde vanuit dit continent het stichten van een Derde Wereldrijk doorzetten, andere wilde liever in de anonimiteit verdwijnen. Via verschillende ‘lijnen’ bereikte de strafontlopers hun eindbestemming. In heel Europa waren cellen actief, die hielpen met het onderduiken, het verzorgen en het verschepen van leden van de Waffen-SS, Abwehr, Kriegsmarine en andere onderdelen van het inmiddels gevallen Duitse Rijk. Bij deze groep behoorde ook Nederlandse collaborateurs, NSB’ers en andere sympathisanten.

Als men verder duikt in het onderzoek van de heer Botman komt er al snel een wereldwijd netwerk naar boven, met ernstige aantijgingen tegen, nog steeds bestaande, instanties. Wie waren deze ‘cellen’ die gebaat waren bij het hulp verlenen aan oorlogsmisdadigers? De meeste clandestiene cellen waren sympathisanten, of konden de hulp van de ex-militairen goed gebruiken, andere deden het uit ‘goedheid voor de mens’ Zo hebben het Vaticaan en talrijke katholieke kloosters geholpen onder het mom dat iedereen gelijk is en iedereen zorg verdiend. Zoals eerder verteld konden ook overheden over de hele wereld de hulp gebruiken, om hun land en economie op te bouwen, of om hen in te zetten, tegen het nieuwe gevaar: het Communisme. Ook de steun van luchtvaartmaatschappij KLM, alhoewel het nog steeds ontkent wordt, zou het eerste Nederlandse tintje geven aan de rattenlijnen. De Britse en Amerikaanse veiligheidsdiensten namen zelfs enkele Duitse spionnen in dienst, om zich te wapenen tegen het ‘nieuwe gevaar’. Het netwerk wat aan het licht gekomen is , verspreid zich over de hele wereld en is verweven met het legale en het illegale, de ‘goede’ en de ‘kwade’.

Bekende Nazi-kopstukken ontkwamen, in ieder geval tijdelijk, aan hun straf en vestigde zich in Zuid-Amerika. Niet de minste overigens, denk aan: Joseph Mengele (arts in Auswitchz), Adolf Eichmann (mede-architect van de Holocaust) en John Dejamjuk (Sobibor). Dit boek geeft na een uitgebreid verslag over de rattenlijnen, inzicht in de Nederlandse oorlogsmisdadigers, zoals Abraham Kipp, de familie Sassen, de gebroeders Olij en Pierre Sweerts. Ook zij kwamen in Zuid-Amerika en werden in Zuid-Amerika en werden zelfs bezocht door Prins Bernard, in zijn ‘Goodwill tour’.

In De Nederlandse Rattenlijn geeft auteur Jochem Borman zijn jarenlange onderzoek naar zogenaamde rattenlijnen weer. Het boek is het laatste deel van een reeks van vier, maar is ook los te lezen. Het onderzoek wordt rijkelijk onderbouwd en de auteur heeft een enorm scala aan bronnen en afbeeldingen tot zijn beschikking, die ook in het boek worden weergegeven. Ondanks de zware stof die behandeld wordt (die soms best als schokkend omschreven kan worden), weet de schrijver het verhaal boeiend te houden. De intriges, de onmogelijke samenwerkingen en de verrassende relaties geven een spectaculair beeld van de Nederlandse Rattenlijn.

De Nederlandse rattenlijn.

Jochem Botman

Aspekt

2021