Baltische zielen – Jan Brokken

Kijk eens naar die kleine vlekjes. En kijk eens naar dat enorme land erachter. Hoe kunnen ze hopen dat ze niet opgeslookt worden? 

Britse chef-staf sir Henry H. Wilson in 1919 over de Baltische staten.

Jan Brokken heeft een groot succesvol oeuvre opgebouwd. ‘Baltische zielen’ verscheen in 2010 en vanwege de toestand in Oost-Europa heb ik het weer eens gelezen. Over het boek zijn sinds het verschijnen veel lovende kritieken geschreven en daar kan ik er nog één aan toevoegen, dat lijkt me niet zinvol daarom beperk ik me tot wat opmerkingen. 

Jan Brokken heeft een opmerkelijke schrijfstijl, mooie zinnen, sfeervolle beschrijvingen en de kunst om veel informatie begrijpelijk en leesbaar in zijn verhaal te verwerken.

‘Baltische zielen’ is een verhalenbundel, in vijftien, los van elkaar te lezen hoofdstukken, krijgen we een beeld van het leven in de Baltische staten.

Reizen is met luisteren en lezen de kortste en de leerzaamste omweg naar jezelf. 

Na een blik op een streek of een stad duikt Brokken in het leven van bewoners. Het hoofdstuk over  ‘De stad van Hannah Arendt’, Koningsberg – Kaliningrad, wordt ingeleid met het beeld van een in drie etappes verwoeste stad: eerst door de nazi’s, daarna door de bombardementen van de geallieerden en tot slot door de Russen. De geallieerden zetten met het bombardement van augustus 1944 de eindstrijd van de Tweede Wereldoorlog in, het werd een soort generale repetitie voor het enorme allesvernietigende bombardement van Dresden.  De gedachten die Hannah Arendt  had over het werk van Karl Marx worden beschreven en toegelicht, er worden fragmenten uit haar briefwisseling met haar vriend en filosofische mentor, Karl Jaspers, aangehaald. Dit maakt duidelijk dat Brokken de hoofdpersonen niet oppervlakkig beschrijft. 

Prachtige, bijzondere verhalen, zoals dat van Ilja Sundelevitsj, die vanuit Talinn emigreerde naar Israël en twintig jaar later terugkeerde naar Estland, vullen dit boek.

Terecht een veelgeprezen boek dat een goed inzicht geeft in het leven in de Baltische staten door de jaren heen. 

Het boek wordt geleverd met een cd, deze cd is ook te vinden op Spotify onder de titel ‘Baltic souls.’ 

Baltische zielen.

Jan Brokken.

2010

Atlas Contact.