Otto Skorzeny – Stuart Smith.

Hitlers favoriete commando.

Op de achterzijde van dit boek wordt Otto Skorzeny beschreven als iemand die in zijn eigen tijd al legendarisch was en wiens aanpak de werkwijze van alle operaties nadien beïnvloedde, met als meest recente voorbeeld de eliminatie van Osama Bin Laden in 2011. Het boek van Stuart Smith laat zien dat veel van wat in Skorzeny’s loopbaan gebeurde een gevolg was van toeval en dat Skorzeny’s roem vooral gebaseerd was op zijn drang om op de voorgrond te treden en op opportunisme van b.v. Goebels. Smith zet de zaken recht, hij moet soms zijn best doen om iets positiefs over Skorzeny’s werk te schrijven, met name in  betrekking tot de bevrijding van Mussolini. Skorzeny wordt ook wel beschreven als de man die faalde in bijna alles wat hij ondernam.

Otto Skorzeny wordt in 1908, net als Hitler, geboren in Oostenrijk. Dat het grote Oostenrijk-Hongaarse na de Eerste Wereldoorlog uiteen was gevallen is hem een doorn in het oog. Hij is als gevolg daarvan een voorstander van een Groot-Duits rijk. In 1932 wordt hij, geïnspireerd door een toespraak van Joseph Goebels, lid van de Nazipartij.

In 1938 wordt een volksraadpleging gehouden met als inzet de Oostenrijkse onafhankelijkheid. Wie zegt dat de geschiedenis zich voortdurend herhaalt ziet een bevestiging van dat standpunt in Skorzeny’s mening over deze volksraadpleging: ‘De raadpleging was bizar, alles wat tegen het nazisme is is een Joods-communistische samenzwering. De Ja-campagne was een buiging voor de Sovjet-Unie’. Dergelijke argumenten, met dezelfde of andere ‘vijanden’ worden nu nog opgevoerd wanner iemand zijn gelijk niet krijgt.

Otto Skorzeny komt in 1942 gewond van het Oostfront terug, zijn hele SS-divisie is dan  bijna uitgeroeid. In 1943 werkt hij in een reparatiedepot. Het was een periode van eindeloze verveling.

Als hij hoort dat een SS-commando-eenheid  in de kazerne van de Totenkopf-divisie flink opgewaardeerd gaat worden zorgt hij dat hij in contact met de organisatie komt. Hij krijgt te horen dat dat het gaat om een volwaardig SS-spionagecommando. Op 20 april 1943 wordt hij, een nationalistische fanaticus die geen idee heeft hoe spionage werkt en die zijn standpunten agressief naar voren brengt, benoemd tot leider van dit korps. Stuart Smith schrijft vervolgens: ‘Hoe had Otto Skorzeny, een man zonder enige waarneembare kwalificatie, deze positie veroverd? Het antwoord was te vinden in oude partijvriendschappen en een machiavellistisch web van gekonkel, dubbelhartigheid en achterbaksheid in de hoogste regionen van het nazi-regime’. (Blz. 42)

Smith geeft uitgebreid de ontstaansgeschiedenis van dit SS-commando weer, zoals hij in het hele boek steeds met veel details de achtergrond van de gebeurtenissen schetst. Het jarenlange onderzoek dat Smith naar Skorzeny heeft gedaan betaalt zich in deze biografie uit.

Skorzeny zet zich onvermoebaar in om een geheime dienst op te zetten waarover hij volledige zeggenschap moet hebben. Dat zal hem eind 1944 lukken, hij is dan op het toppunt van zijn macht en invloed, maar het is te laat. Tegen de zomer van 1944 waren Duitse speciale operaties definitief van ondergeschikt belang. Toen de definitieve ondergang dreigde begonnen onconventionele militaire tacktieken een meer centrale rol te in het nazi-denken te spelen, die tacktieken lagen rechtstreeks binnen Skorzeny’s invloedssfeer, maar hij was verlamd, hij had niet meer de middelen die hij nodig had.

De omvang van de operaties onder leiding van Skorzeny zouden in de toekomst beperkt blijken te zijn. Tegen de tijd dat hij het commando kreeg waren de Duitse grenzen aan het slinken, de middelen stonden onder grote druk, het moreel zakte en bondgenoten waren zich aan het voorbereiden om over te lopen. Eind augustus 1943 voeren de Amerikanen voor het eerst een bombardement bij daglicht uit op Berlijn.

Het is bekend dat Hitler zijn mensen en organisaties tegen elkaar uitspeelde, verdeel en heers. Skorzeny past wat dat betreft goed op zijn  post, hij is een uitgesproken intrigant en kan zijn superieuren tegen elkaar uitspelen. Later in de oorlog ontwikkelt hij zelfs een persoonlijke band met Hitler en hoeft hij zich van zijn superieure niets meer aan te trekken.

In hoofdstuk vier beschrijft Stuart hoe de situatie in 1943 in Italië was, wat de strategische gevolgen voor Duitsland waren en waarom Mussolini, die gevangen gezet was, bevrijd moest worden en weer aan de macht moest komen. Het spannende verhaal over de bevrijding geeft een inkijkje in spionagewerk. Dit hoofdstuk is met name interessant omdat hier de rol van Skorzeny duidelijk wordt.

Het succes van Mussolini’s bevrijding, op 12 september 1943,  wordt ten volle uitgemolken. Hoewel de SS niet alleen verantwoordelijk is claimt men wel het succes en dat Skorzeny door toeval de aanval leidde, zoals beschreven in hoofdstuk vier, wordt verzwegen, men meldt dat dit zo gepland was.

Goebbels is blij dat hij weer eens wat positief nieuws kan melden. Het is hapklare propaganda. Hitler, die Skorzeny persoonlijk heeft uitgekozen voor de missie, gelooft dat hij daarmee verantwoordelijk is voor het succes. Blz. 91: ‘Het Rijk heeft behoefte aan een ongecompliceerde niezscheaanse superman’ en Skorzeny werd die man. Zo wordt een legende gecreeërd.

Smith schrijft het succes van Mussolini’s bevrijding toe aan Skorzeny. (Blz. 93). De les van deze operatie was dat het met minimaal geweld succesvol veroveren of uitschakelen van prominente individuele doelen net zo waardevol kon zijn als een heel leger.

Smith beschrijft de nodige acties die worden voorbereid en weer afgeblazen, daar zitten spectaculaire ondernemingen, vaak al bij voorbaat tot mislukken gedoemd, bij. Denk aan een, mislukte,  poging om in Joegoslavië Tito gevangen te nemen.

De ondertitel van het boek, ‘Hitlers favoriete commando’, geeft misschien de indruk dat er spannende verhalen verteld gaan worden, en dat is ook zo, maar er is veel meer. Smith vertelt over minder bekende episodes uit het Derde Rijk, voor mij veel verassende zaken. Zoals het idee, van Skorzeny, om met bemande V1’s te gaan vliegen, missies die vrijwel zeker tot de dood van de piloot zouden leiden. Dit kende ik alleen van de Japanners. Er zijn overigens testvluchten gemaakt, maar het was al te laat voor Duitsland, er waren geen middelen meer om de V1’s te ontwikkelen tot bestuurbare raketten.

In het hoofdstuk over Wonderwapens krijgen we een Skorzeny te zien die veel op Hitler lijkt; hij wordt een leider die steeds minder affiniteit met de werkelijkheid heeft, niet met de missies en niet met de werkelijke toestand in het veld. In dit hoofdstuk komen bemande torpedo’s ter sprake. De piloten hadden te maken met krappe, claustrofobische omstandigheden en lange uren van eenzaamheid. Om die reden werden ze volgepropt met een drugscocktail van morfine en cocaïne. 

Zie hier over ook het boek ‘Drugs in het derde rijk’ van Norman Ohler.

Tijdens de voorbereiding van het Ardennen-offensief is er een conferentie, Hitler krijgt slecht nieuws. Blzl. 198: ‘Hitler, die in een staat van extase verkeerde, bij het vooruitzicht van zijn grote offensief, of die misschien strak stond van de cocktail drugs die hij nu dagelijks gebruikte, leek de informatie opzij te schuiven als zijnde onbelangrijk.’ 

Op Oudjaarsavond 1944 wordt Skorzeny naar Hitlers campagnehoofdkwartier geroepen. Er is alleen slecht nieuws. Hitler is echter euforisch over zijn plannen voor een ‘groot offensief in het zuidoosten’, Hitlers humeur is voor Skorzeny raadselachtig: ‘ik vroeg me af of hij zichzelf bedroog, of dat hij onder invloed was van de injecties van professor Morrel.’

De Stauffenberg-samenzwering van juli 1944 is natuurlijk bekend, Smith beschrijft in dit hoofdstuk de rol van Skorzeny hierin. Skorzeny’s macht neemt door deze samenzwering alleen maar toe, zo worden de  drie hoogste Berlijnse legerofficieren gedood en wordt hij hun vervanger. Dit hoofdstuk staat bol van de informatie, veel namen van personen en instanties, en alles in een kort tijdsbestek. Als lezer moet je je hoofd er goed bij houden, Smith pakt hier flink uit, knap staaltje bronnenonderzoek.

Waar ik ook niets van wist waren Russische contraspionageacties. Zo kreeg een groep spionagepersoneel de opdracht om de indruk te wekken dat Duitse eenheden die omring waren door het Rode Leger in Wit-Rusland nog steeds Sovjetdoelen konden saboteren. Ook Skorzeny trapte erin. De Duitsers ondersteunde hun ‘achtergebleven troepen’. De afleiding en verspilling van de toch al slinkende Duitse militaire middelen was enorm. Hierover handelt ‘De affaire Scherhorn’. 

In hoofdstuk negen, ‘De definitieve ondergang dreigt’, staat Smith uitgebreid stil bij de sterke en zwakke punten van Otto Skorzeny. 

Twee grote operaties waaraan Skorzeny voor het einde van de oorlog deelnam waren Operatie Pantservuist’ en ‘Operatie Greif’. ‘Pantservuist was een putsch om te zorgen dat Hongarije bondgenoot van Nazi-Duitsland bleef. Het levert niet veel op. Op kerstavond 1944 is Boedapest omsingeld door de Russen. Van overgave mag natuurlijk weer geen sprake zijn. Vanzelfsprekend valt de stad.

Op blz. 179 schrijft Smith: ‘Boedapest was een nieuw Stalingrad. Meer dan 80% van de gebouwen van de stad werd beschadigd of vernietigd, ongeveer 40.000 burgers kwamen om. En dat allemaal voor, waarvoor?”  

Operatie Greif is onderdeel van het grote offensief in de Ardennen. Het doel van de operatie is het bezetten van één of meer Maasbruggen en achter de vijandelijke linies ‘in Engelse of Amerikaanse uniformen’ opereren. Een groots opgezette aanval, dit Ardennenoffensief, dat al vrij snel helemaal vastloopt. Er wordt geen enkele Maasbrug veroverd.

Sepp Dietrich, verantwoordelijk voor Operatie Greif is niet blij met Skorzeny’s betrokkenheid, hij beschreef Skorzeny later als, ‘een schimmig personage, altijd voor Himmler bezig met vuile zaakjes, een onverklaarbaar gedecoreerde lafaard’. 

Ook hier komt weer de zinloosheid en het bloedvergieten ter sprake. Tijdens de strijd bij Stavelot moet Duitse infanterie  tijdens de ochtendmist naar de voet van een spoorwegdijk, ‘om ongeveer 10:30 die ochtend trok de mist op en konden de Amerikanen beginnen met prijsschieten.’ (Blz. 217).

Ook de Amerikanen maken verschrikkelijke fouten, rond Kerstmis maakten Amerikaanse bommenwerpers meer dan 200 burgerslachtoffers en doodden ze een aanzienlijk aantal van hun eigen troepen omdat ze er, ten onrechte,  van overtuigd waren dat Malmédy in Duitse handen was,’ Zo ver is Skorzeny helemaal niet gekomen.

Van het westfront direct naar het oostfront waar Skorzeny belast wordt met het slaan van en verdedigen van het bruggenhoofd bij Schwedt aan de Oder.  ‘De laatste slag – Berlijn, april 1945’  van Cornelius Ryan is ook het nodige over de strijd aan Oder te lezen en over het feit dat de ondeskundige Himmler het opperbevel krijgt, met de bekende gevolgen.

De laatste missie is er één die Skorzeny zichzelf oplegt: deel nemen aan de laatste verdediging van het Rijk in het Alpenfort. Een gort dat, zo zal hij ontdekken, helemaal niet bestaat.

Op 16 mei begeeft Skorzeny zich in Amerikaanse gevangenschap.

Tussen de verhoren van de Amerikanen door geven de Nazi’s elkaar tips over wat wel en niet te zeggen tijdens de verhoren.

Smith geeft uitgebreid informatie over de verhoren van- en de rechtzaak tegen Skorzeny. Lees hoe het de verdediging lukt om vrijspraak voor Skorzeny te krijgen.

In de laatste hoodstukken van het boek wordt de rest van Skorzeny’s leven beschreven en dat is een bijzonder avontuurlijk leven. Zo wordt hij in 1951 adviseur van het Franco-regime. Hij kwam als berooide vluchteling Spanje in en weet tot deze functie op te klimmen, volgens Smith ‘opmerkelijk en enigszins verdacht’. Er waren dan ook nog veel mensen met extreem-rechtse overtuigingen in Spanje.

De Russen willen Skorzeny graag gevang nemen en ondervragen, Skorzeny was één van de belangrijkste doelwitten na de oorlog, hij wordt daartegen beschermd door de Fransen en de Amerikanen. Het is bijzonder om te lezen hoe invloedrijk ex-Nazi’s na de oorlog bleven. Zo lukt het om Reinhard Gehlen om met zijn, uit de oorlog stammende, spionageorganisatie een onmisbare partner van de Amerikanen in de Koude Oorlog te worden. Dat Skorzeny hier ook weer om de hoek komt kijken zal niemand verbazen.

Smith vertelt hoe Skorzeny van berooide vluchteling opklimt tot miljonair door zijn staalverkopen, en ‘geheime’ wapenhandel. Hij werkt met de Egyptische leider Nasser, maar later ook met de Israelisch geheime dienst.

In 1954 is hij in Buenos-Aires in gesprek met president Juan Perón en een topman van Krupp. Dit loopt op niets uit, maar Skorzeny was er wel, over de hele wereld heeft hij zijn contacten.

Als hij uiteindelijk in Ierland gaat wonen bouwen zijn vrouw en hij ook daar een groot netwerk op. 

Na de beschrijving van Skorzeny’s wondelijke en steeds nazi-gezinde leven, na de oorliog eindigt Smith het boek met een epiloog waarin hij enkele duidelijke conclusies trekt.

Wie zich wil verdiepen in invloedrijke Nazi’s moet dit boek zeker lezen, er wordt ook weer meer duidelijk over het zieke systeem dat Hitler opgetuigd had. 

Otto Skorzeny – Hitlers favoriete commando.

Stuart Smith.

Uitgeverij Omniboek.

2020.

Oorspronkelijk verschenen onder de titel ‘Otto Skorzeny – The devil’s disciple’. 2018.