Wapenbroeders- Perry Pierik

Tussen 1940 en 1944 waren nazi-Duitsland en Roemenië wapenbroeders. Roemenië was één van de grootste bondgenoten wat betreft het aantal troepen dat nazi-Duitsland bijstond tijdens operatie ‘Barbarossa’. Daarbij was Roemenië het enige land waar de Duitsers vrijwel geen vinger hoefden uit te steken om de Holocaust op gang te krijgen.

Vanaf het moment de dit boek werd aangekondigd keek ik er naar uit. De rol van Roemenië als bondgenoot van nazi-Duitsland was mij niet helemaal duidelijk, zeker niet de bijdrage van de Roemeense legers bij de slag om Stalingrad. Toen het boek verscheen kreeg het dan ook niet een plaatsje achter in de rij van te lezen boeken, het kwam voor aan te staan. 

Pierik leidt de geschiedenis van Roemenië in de Tweede Wereldoorlog in met een algemeen hoofdstuk over de geopolitiek van Duitsland in de regio. Vervolgens komen we bij de tijd van de Eerste Wereldoorlog waarin Duitsland en Roemenië tegen over elkaar stonden.  Hoe Duitsland en Roemenië tijdens de Tweede Wereldoorlog bondgenoten werden wordt uit de doeken gedaan, de samenwerking ging niet vanzelf en was, zoals meestal, niet zonder eigenbelang. Roemenië was voor Duitsland belangrijk omdat het een groot en bevolkingsrijk land in Zuidoost-Europa was, verder was Roemenië een groot voedselproducent en bovenal: er was olie.

De Roemeense Holocaust was gebaseerd op een eigen Jodenpolitiek. Het antisemitisme had tot doel het Jodendom uit te roeien. In Roemenië kwam de Holocaust vrijwel zonder Duits ingrijpen, wel instemming, tot stand. Roemeense joden werden niet gedeporteerd, maar in Roemenië vermoord.

Aan operatie ‘Barbarossa’ deed Roemenië enthousiast mee, Hitler vroeg alleen medewerking bij Duitse troepenbewegingen door het land, maar dat ging de Roemeense maarschalk Antonescu niet ver genoeg, hij wilde meevechten tegen de Russen. De veroverde gebieden bezet houden werd de taak van de Roemeense legers, vandaar ook hun betrekkelijk grote rol bij Stalingrad. Hitlers angst dat het Duitse leger afhankelijk zou worden van de standvastigheden van de Roemenen werd bij Stalingrad werkelijkheid.

Soms doet de hoeveelheid feiten en namen je duizelen, maar wie geconcentreerd leest krijgt een goed beeld van deze compexe en vaak chaotische fase van de Duits-Roemeense geschiedenis.

Na het verlies bij Stalingrad werden de Duits/Roemeense troepen stapsgewijs terug gedrongen, Pierik beschrijft uitgebreid op welke plaatsen de grootste gevechten plaats vonden en wat de gevolgen van winst of verlies waren. Het bondgenootschap eindigde toen in augustus 1944 bij de stad Jassy het Duits-Roemeense front scheurde, Duitsland verloor zijn belangrijkste wapenbroeder.

De Roemeense koning sloot op 23 augustus 1944 een wapenstilstand met de Sovjet-Unie, hij had geen keuze, de tegenstand tegen de oorlog was in Roemenië te groot geworden, het land verliet het zinkende schip, de lijdensweg aan het oostfront had te veel gekost. Hitler gaf vervolgens bevel om Boekarest te bombarderen, niet vanwege een militair doel, maar puur uit wraak.

Pierik beschrijft de gewelddadige tijd na de wapenstilstand waaronder de tot het laatst durende strijd om de olie.

Het boek is rijk gevuld met illustaties, een bijzondere foto is die waarop we een Roemeense overwinningsparade zien; de soldaten dragen Nederlandse helmen die de Duitsers in mei 1940 buit hebben gemaakt. Veel foto’s vragen om commentaar, zo zien we bijvoorbeeld op blz. 193 het enorme Gustav Spoorweg Kanon. Het is interessant om over de rol van dit kanon te lezen, die rol was namelijke erg klein vergeleken met de kosten en de omvang van het kanon.

Hoewel het boek bijzonder veel, vaak gedetailleerde, informatie biedt is het bedoeld als een eerste verkenning, waarbij de focus ook gericht is op minder bekende militaire terreinen. Het boek vult, wat mij betreft,  een leemte. Ik hoop dat er nog een verdiepend vervolg komt.

Wapenbroeders – Roemenië, nazi-Duitsland en operatie ‘Barbarossa.’

Perry Pierik

2021 

Uitgeverij Aspekt