Controverses – beelden van de antieke wereld in het heden.

Geschiedenis mag niet gebruikt worden voor bewuste, of onbewuste, misleiding en misbruik. 

Ter gelegenheid van de, mede door Uitgeverij Omniboek, georganiseerde week van de Klassieken 2020 verscheen de bundel Controverses met daarin bijdragen van Anton van Hooff, Ton Buijtendorp en Daan Nijssen.

Het stuk van Anton van Hooff heeft als titel ‘Antieke homoseksualiteit-hoogst controversieel’. Wanneer het  om gelijkberechtiging van lhbti’ers gaat wordt wel gezegd dat in de oudheid homoseksualiteit doodgewoon was schrijft Van Hooff. Hij voegt toe dat een argumentatie die zich op het verleden beroept altijd dubieus is. Waarom zou het verleden een hedendaagse houding legitimeren? Dan zou men ook slavernij of vrouwenonderdrukking kunnen rechtvaardigen. Anderzijds heeft het christelijke westen het afwijzen van ’sodomie’ eeuwenlang op Bijbelse gronden afgewezen, als zege op de verdorven heidense oudheid.

Wat mij betreft een duidelijke inleiding. Van Hooff gaat vervolgens in op termen woorden die men zocht op homoseksuliteit te benoemen. Denkbeelden uit het Oude Griekenland en uit het Romeinse Rijk passeren de revue.   Een lezenswaardig essay waarin we tegen het eind nog lezen dat in het grootste deel van de oudheid de ‘topman’ vrijuit ging, de ‘mindere, het ‘vrouwtje’, werd geminacht. Het beeld van een tolerante oudheid houdt geen stand.

Tom Buijtendorp schrijft ‘Ruimte voor historische alertheid’. Hij begint met de vraag, die in de geschiedeniswetenschap al lang gesteld wordt, of kennis van het verleden vooral leuk is, of eveneens een breder maatschappelijk nut kan dienen.  Ik vind dit een heel interessante vraag, dient bijvoorbeeld de stortvloed van boeken die nog steeds over  de Tweede Wereldoorlog verschijnt een maatschappelijk doel  of zijn deze boeken gewoon fijn om te lezen voor hen die er interesse in hebben?

In zijn essay schrijft Buijtendorp dat hij het leuk vond om dicht bij huis slagvelden, verslagen, beelden en andere objecten van Caesar te bekijken. Is het bekijken van een slagveld leuk, hoe zit het met de mensen die in hun vakantie slagvelden van de Eerste Wereldoorlog bezoeken?  Er zijn echter voorbeelden die aantonen dat oudheidkundig onderzoek een, soms onverwachte, maatschappelijke bijdrage kan leveren. Buijtendorp schrijft hierover. Het is belangrijk om de geschiedenis niet te gebruiken voor bewuste, of onbewuste, misleiding en misbruik.  In het stuk noemt de schrijver tien historische vormen van inzicht, heel boeiend.

Daan Nijssen beschrijft in zijn bijdrage ‘De Cyruscilinder- de eerste Verklaring van de Rechten van de Mens?’ hoe er misbruik van de klassieken gemaakt kan worden. In de jaren zestig gebruikte de sjah van Perzië de cilinder van Cyrus als propagandamiddel om aan te tonen dat Perzië al in de oudheid een verlicht regime kende. Er vond hier een verregaande herinterpretatie van de geschiedenis plaats. In het stuk wordt gekeken of deze herinterpretatie houdbaar is, en zoals je kunt verwachten is dat niet zo is. Nijssen doet gedetailleerd uit de doeken wat de cylinder van Cyrus is, wat er op staat en waarom het beeld dat de sjah wilde vestigen niet klopt. Heel boeiend relaas.

Het boekje kost slechts €3,99 

Bij het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is het boekje zelfs gratis af te halen.

De boekhandel kan de boekjes alleen per tien bestellen, mijn boekhandelaar, Van der Meer in Noordwijk,  was zo vriendelijk om dat te doen. Terwijl ik er vanzelfsprekend maar één kocht.

Controverses.

Anton van Hooff, Tom Buijtendorp en Daan Nijssen.

Uitgeverij Omniboek.

Van Tom Buijtendorp is onlangs De gouden eeuw van de Romeinen in de Lage Landen verschenen. Buijtendorp is tevens auteur van het boek ‘Het ware paradijs’ waar omheen de tentoonstelling ‘Op weg naar het paradijs’ , in museum Orientalis is samengesteld. (Zie ook het Blog).

Van Daan Nijssen komt in januari 2021 Het wereldrijk van het Tweestromenland. (Mesopotamië) uit.