Cold case Stalingrad – Rob Janssen en Bob Latten.

Het boek biedt een inkijkje in een van de meest onmenselijke oorlogen uit de menselijke geschiedenis. Opdat wij allen begrijpen hoe dierbaar vrede is.

Janssen en Latten.

Zichtbare sporen van de Tweede Wereldoorlog worden nog steeds opgegraven. Ook bij Stalingrad, de stad van verbitterde gevechten, van lijden, van verlossing, van overwining, verlies en dood.  Janssen en Latten nemen opgegraven ‘stahlhelmen’ als uitgangspunt van hun naspeuringen. De namen en nummers aan de binnenzijde dienen als sleutel naar het verleden.

In de eerste twee hoofdstukken  worden de  verhalen van drie soldaten die allen omkwamen tijdens de belegering van Leningrad, verteld. Het is toepasselijk dat wordt begonnen met de voor de Duisers mislukte poging tot inname van Leningrad, het is het voorspel tot het dramatische schouwspel bij Stalingrad. De mislukte aanval, en vooral het te lang door blijven vechten, tot februari 1943, heeft zijn tol geëist; er gingen 262 transportvliegtuigen verloren, daarnaast enorm veel ander materieel, grote voorraden en bovenal kostte de strijd een groot aantal soldaten het leven. De troepen bij Stalingrad hebben mogelijk door al deze verliezen een hoge prijs betaald. Naast het levensverhaal van de soldaten is er veel aandacht voor de strijd waarin zij gewikkeld waren.

De schrijvers hebben een vaste manier om de dragers van opgegraven helmen op te sporen, wanneer dat lukt ontrolt zich het levensverhaal en het soldatenbestaan. Via de verhalen van de  dragers van de gevonden helmen zien we de slag om Stalingrad vanuit verschillende invalshoeken, enkele voorbeelden: Otto Sevay kwam om bij het gehucht Aksay, niet ver van Stalingrad, waar hij op een vliegveldje gelegerd was. Casjen Rosendahl sneuvelde waarschijnlijk in Stalingrad, waar hij kanonier was. Adolf Hoffmann sneuvelde, 19 jaar oud,  door een granaattreffer, juist toen hij bij een bunker een belangrijk bevel had overgebracht. Ongeveer een week later zou zijn divisie de terugtocht naar het westen aanvangen. Bruno Seefeldt was gelegerd op het belangrijkste van de zeven vliegvelden, Pitomnik.  Vliegveld Pitomnik zorgde geruime voor het laatste beetje hoop bij het omsingelde 6^e leger. Diverse mensen en situaties dus.

Janssen en Latten proberen altijd familieleden op te sporen, meestal gaat het om kleinkinderen, soms nog kinderen. Citaat van een kleinkind: “Voor mij was het ontroerend om de helm vast te houden….ook om dat inschotgat te zien. Eén gedachte was voor mij troostend. Mijn grootvader had zeker zo’n zware hoofdverwonding dat hij niet lang heeft hoeven lijden.” 

Weer een boek dat anonieme mensen uit de Tweede Wereldoorlog een naam, een gezicht  en een verhaal geeft. Dit keer Duitse soldaten waarvan we overigens niet te weten komen wat hun mening over Duitsland was, volgen zij hun bevelen op omdat dat moest, waren ze overtuigde nazi-aanhangers, wat betekende Hitler voor hen? Uit enkele brieven komen menselijke kanten naar voren; heimwee naar thuis, heimwee naar vriendin, verloofde of vrouw. Blijdschap bij de geboorte van een kind, zoals bij Josef Diebold die in 1941 vader wordt, maar in februari 1945 bij ‘de grote strijd om het bestaan van het Vaderland zijn leven heeft geofferd.’  Casjen Rosendahle schrijft aan zijn vrouw: ”Het is eigenlijk heel triest dat ze mij bij mijn lieve familie hebben weggerukt. Het zou anders moeten zijn, dat ik weer bij jullie terugkom.” 

Je leest in geen enkel brief iets over wandaden, jodenvervolging of moordpartijen. Ik weet niet of er  censuur was of dat de soldaten het thuisfront in onwetendheid wilden laten.

Doorlopend ben je bezig met de verschrikkingen van een oorlog, bijvoorbeeld bij deze zin: ‘Na een tankduel van een uur werd Werchne Kumskij ingenomen. Bij dit gevecht werden vijftien tot de koepel ingegraven T-34’s vernietigd.’ Ik denk dan: wat een angst als je in zo’n  een tank zit, je kunt geen kant op en je voertuig is ook nog eens bijna helemaal ingegraven. Konden er nog soldaten uit voor de tank werd vernietigd? Verbrandden ze in hun tank? 

De auteurs hebben een bijzonder informatief boek geschreven dat ook nog eens rijk geïllustreerd is. Een belangrijke aanvulling op wat we al over Stalingrad weten. Niet te missen.

Cold case Stalingrad.

Rob Janssen en Bob Latten.

2021

Aspekt.

Regelmatig komen Roemeense legers ter sprake, zie hiervoor onder meer het op deze site besproken boek ‘Wapenbroeders’ van Perry Pierik.