De koerier van Maputo – Jenne Jan Holtland

Zuid-Afrika werd het enige land ter wereld dat racisme in de grondwet verankerde. Zwarten waren tweederangs, of beter gezegd vierderangs burgers, na de witten, de Indiëers en de ‘kleurlingen’ (van gemende afkomst). 

‘De koerier van Maputo’ is geschreven in de stijl van het beroemde ‘H.h.h.H.’ van Laurent Binet uit 2010, het gaat niet alleen om Klaas de Jonge, maar ook om de journalistieke zoektocht naar informatie van Jenne Jan Holland.

Holtland vertelt over de strijd tegen de apartheid, maar er is ook  aandacht voor de drijfveren van Klaas de Jonge en zijn vrouw om met hun kinderen naar Mozambique te verhuizen en voor de reden dat ze beide voor het ANC gingen werken, waarbij Klaas ook wapens smokkelde.

Al vroeg in de strijd ontstaat bij het ANC namelijk het inzicht dat de apartheid niet stap voor stap hervormd kan worden. Er zal geweld gebruikt moeten worden, het bewind in Pretoria zal uit zichzelf nooit afstand doen van de welvaart en overheersing. Naast gewapend geweld wordt er ingezet op massamobilisatie, internationale solidariteit en de politieke ondergrondse.

Holtland weet met korte rake beschrijvingen mooie sfeerbeelden neer te zetten, hij reist met Klaas de Jonge naar Mozambique en Zuid-Afrika; ze maken een zoektocht naar het verleden.

Via het verhaal van Klaas de Jonge krijgen we inzicht in de strijd van het ANC tegen de apartheid.

Holtland gaat langdurig in op het geweld dat onlosmakelijk met de revolutie verbonden is, wat is een aanvaardbare prijs?, hoe zit het met burgerslachtoffers? Klaas de Jonge zegt daarover: “Dat is de tragedie van een oorlog.” 

De Jonge is in Nederland vooral bekend vanwegen zijn verblijf van 1985 tot en met 1987 in de Nederlandse ambassade in Zuid-Afrika., een verblijf dat begon met een even simpele als spectaculaire ontsnapping aan twee bewakers.  Deze zaak krijgt veel aandacht en wordt tot in detail uit de doeken gedaan, interessant om te lezen hoe regeringen met zo’n zaak omgaan. 

Er ontstaan een aantal bijzondere problemen, bijvoorbeeld: Omdat Klaas een jaar voor een Mozambikaans ministerie heeft gewerkt is hij juridisch geen Nederlander meer, de man die asiel wil in de Nederlandse ambassade is geen Nederlander maar stateloos.

De koerier van Maputo is een diepgravend boek dat veel facetten van de strijd tegen de apartheid belicht en een indringende kijk geeft in het bijzondere leven van Klaas de Jonge.

De koerier van Maputo.

Jenne Jan Holtland

2021

Uitgeverij Podium