Luchtazen van de Keizer – Gerbrand Kip / Perry Pierik.

Het is tijd voor een nieuw veelzijdig legeronderdeel: de luchtmacht.

Vele droomde ervan, vele fantaseerde erover, maar slechts enkele konden als mens het luchtruim betreden. In de 19de eeuw kwam hier verandering in, op meerdere plaatsen werd gewerkt aan de droom. In het Duitse rijk waren Otto Lilienthal en Karl Jatho, in Brazilie Santos-Dumont en in de Verenigde Staten de alom bekende gebroeders Wright. Allen hadden zij hetzelfde levensdoel: het bereiken wat een mens nooit eerder had gekund: vliegen.

Waar het begon als een technische en mechanische race tegen en vooral ook mét elkaar, probeerdende bouwers van de vliegtuigen, maar ook de piloten record na record te verbreken. Wie kon het hoogst? Wie kon het langst? Wie had zenuwen van staal? De eerste vliegtuigen kende namelijk veel kinderziektes, en het kwam regelmatig voor dat de manoeuvres van de piloten een dodelijke afloop kende. Zo ontstond er een nieuwe sport, met zijn eigen acrobaten. 

De acrobaten waren de helden van de naties: Frankrijk had Rolland Garros, Italië had Gavotti, de Britten Samuel Cody. Waar de vliegtuigen begonnen als acrobatische stuntmachines, werd er al snel gekeken naar de particuliere mogelijkheden hiervan, wat kan deze machine betekenen voor de mensheid?

Overal ter wereld kwamen ‘vliegtuigen’ in alle en soorten en maten uit de handen van hun ingenieurs. Ook uit Nederland: Anthony Fokker bedacht zijn eigen ‘driedekkers’, die later veel furore zouden maken in de Eerste Wereldoorlog. De wereld was in de ban van de vliegende gevaartes en zo ontstond er een gezonde concurrentiestrijd tussen wie het beste vliegtuig kon bouwen, maar ook wie de machines het best kon besturen? Een kleine sportwereld, waar iedereen elkaar kende ontstond, veel van de piloten reisden samen de wereld over, om hun kunsten te tonen aan het publiek.

Na de Pruisische oorlogen werden de oorlogen nog steeds uitgevochten door middel van ‘stellingen’. Lange loopgraafsystemen moesten de grondtroepen beschermen, bevoorraden en soldaten aan- en afvoeren naar het front van de oorlog. Deze slopende tactiek werd al jaren gebruikt, communicatie verliep moeizaam; er werden duiven verstuurd of de boodschap werd met de calvarie meegestuurd (die tevens ook als verkenners ingezet werd).

De Eerste grote Wereldoorlog bracht verandering in deze langzame en inefficiënte manier van verkennen. Schoorvoetend besloten legerleidingen van Duitsland, Frankrijk, Engeland en de V.S. vliegtuigen in te zetten als verkenners. Het idee was dat de piloot samen met een waarnemer boven de stellingen van de vijand mee te nemen, waar de waarnemer foto’s maakte, om vervolgens veilig terug te keren op de basis. De piloten van de verschillende naties kwamen elkaar tegen, maar meer dan een groet stuurde zij niet naar elkaar. 

Al snel kwam er verandering in, niet alleen de grond en de zee maar voortaan zou ook de lucht kunnen bloeden. De vliegtuigen werden bewapend, het gewicht van de waarnemer werd vervangen door bommen en machinegeweren.

De Luchtazen van de Keizer, gaat over de Duitse kant van het verhaal. Zij werkte veel samen met de Nederlandse ingenieur Fokker en brachten legendarische piloten voort: zegt de naam de Rode Baron je iets? ‘Aas’ is een benaming voor een piloot die een aantal vijandelijke vliegtuigen neergeschoten heeft. Het begon bij vijf neergehaalde vliegtuigen, maar door de natuurtalenten van de Duitse piloten kreeg je aan het eind van de oorlog pas de titel ‘Aas’ bij twaalf neergeschoten vliegtuigen.

Duik in dit boek en laat je verleiden door de verhalen van veel bekende namen. Die stuk voor stuk gelauwerde Duitse piloten van de Eerste Wereldoorlog waren : Hermann Göring, Max Immelman en misschien wel de beste en bekendste van allemaal: Manfred von Richthofen: de rode baron.

De tijd van gevaarlijke zeppelins, die de Duitsers nog gebruikte om Londen te bombarderen, was voorbij. Het is tijd voor een nieuw veelzijdig legeronderdeel: de luchtmacht.

Bespreking voor www.geschiedenislezen.nl geschreven door Bas Steenvoorden.

Luchtazen van de Keizer 

Gerbrand Kip/Perry Pierik 

2021

Aspect Soesterberg